Ревель Федорович Федоров Аслă Чакра 1929 çулхи декабрĕн 29-мĕшĕнче çуралнă. Кунти çичĕ çул вĕренмелли шкул пĕтернĕ. Ачалăхĕ çăмăл пулман унăн. Унăн çеç-и?! Çав çултисем çитĕнсе те çитеймен — вăрçă пуçланнă. Тылрисем — хĕрарăмсем, ача-пăчасем фронта тухса кайнă арçынсен ĕçне хăйсем çине илнĕ. Ревель тантăшĕсемпе пĕрле колхоз ĕçĕнче тăрăшнă: тыр-пул ÿстернĕ, вырнă, çапнă. Выльăх кĕтĕвĕ те кĕтнĕ, сад пăхнă. 1941 çулхи хĕлле пахчари улмуççисем шăнса пĕтсен, мĕн чухлĕ кулянман-ши Ревель?! Куç тулли илем çухалнă, çуркунне чечеклĕ садсем вырăнне хуралса кайнă йывăç турачĕсем сăнсăррăн курăнса ларнă. Вĕсене касса пĕтернĕ, çĕнĕрен сад ĕрчетме майĕ те, вăхăчĕ те пулман. Сад пулнă вырăна часах çĕрулми лартса тултарнă.
Çухалнă илем канăç паман. Шкул пĕтерсенех Ревель Федоров вăрман техникумне кайса кĕрет — вăрман ÿстерсе çĕр çинче илеме чĕртсе тăратма ĕмĕтленет. Анчах та художник чунĕ кунпа лăпланмасть, илем ыйтни ăна Шупашкарти илемĕш училищине çул кăтартать. Кайран - çар хĕсмечĕ. Германири Дрезден хулинче тăнă чух Р.Федоров Европа художникĕсен ăсталăхне курса савăнать, музейсенче пулса тĕлĕнсе çÿрет. Çартан таврăнсан, училищĕрен вĕренсе тухать. Ăна ÿкерÿпе черчени учителĕ пулса ĕçлеме Калининградри пĕр шкула яраççĕ. Выставкăсене хутшăнасси çакăнтан пуçланать. Çав çулсенчех хăй пултарулăхĕнчи çул-йĕре тупас ĕмĕт те чĕрĕлет. Алăран малтанах кăранташ кая пĕлмест. Çамрăк гравер илемлĕ литература кĕнекисене хитрелетет.
1963 çулта Ревель Федоров Харьковри илемĕш институтĕнчи графика факультетĕнче вĕренсе тухнă. Чăваш кĕнеке издательствинче пĕр çул ĕçлет, унтан ăна Чăваш педагогика институтĕнче ĕçлеме чĕнсе илеççĕ. 1981-1987 çулсенче Р.Федоров — чăваш художникĕсен Союзĕн правленийĕн председателĕ.
Художник пултарулăхĕ кашни картинăран ÿссех пырать. Ак, вăл Çурçĕре студент-художниксене практикăна илсе каять. Кунта тĕрлĕрен ÿкерчĕксем, акварельсем, гравюрăсем ăсталать. Çурçĕр тематики анлă художникăн: вăл çынсене те /«Çурçĕр çыннисем»/, çутçанталăка та /«Инçет Çурçĕр»/ сăнарланă.
«Çеçпĕл» картина художникăн чи пысăк ÿсĕмĕ тесе каланăччĕ ĕнтĕ. Халĕ вăл ĕç Чăваш ÿнер музейĕнче упранать. Автор патĕнче картина варианчĕсем, эскизĕсем нумай. Çеçпĕл поэзин вăйне туллирех, ăнланмалларах кăтартас тесе художник тĕрлĕрен ĕçлесе пăхнă, юрăхлă сăрăсем шыранă. Çеçпĕл сăнарне вăл чалăшшăн та, çÿлтен пăхсан мĕнле курăннине те ÿкерсе пăхать, вăл шухăша кайнă, малалла утма çул шырать тейĕн. Унăн хыçĕнче ача ĕмĕртекен хĕрарăм, хуйхăпа касăлакан тепĕр хĕрарăм, çамрăк тата аслăрах çулхи арçынсем. Тыр-пул пуçтаракан хресченсен сăнарĕсене фон пек çеç схемăласа ÿкернĕ. Пурте Çеçпĕл поэзине çывăх /«Çĕн кун аки», «Чăваш арăмне» тата ытти те/.
Чăваш литература классикĕ К.В.Иванов çуралнăранпа 100 çул çитнине халалласа художник картинăсен ярăмне ÿкернĕ. Вĕсене вăл «Нарспи» тесе ят панă.
Ревель Федоровăн чи паллă ĕçĕсенчен пĕрисем: Псковпа Новгород тавралăхне сăнарлакан гравюрăсем, монументаллă ÿкерчĕксем. Раççейĕн историллĕ вырăнĕсене ÿкерни художнике тăван халăх темипе тарăнрах та ытларах ĕçлеме хистенĕ. «Шуршăлти уяв», «Лбищенскри трагеди» картинăсем, И.Н.Ульяновпа И.Я.Яковлев туслăхне, В.И.Ленин Чăваш автономи облаçне туни çинчен декрета алă пуснине кăтартакан мозаикăлла панносем çакна ĕнентереççĕ.
Нумай курава хутшăннă Ревель Федоров. Кашни выставкăранах пĕр-пĕр музей унăн картинисене туяннă.
Чăваш ÿнерĕшĕн ырми-канми ĕçленĕшĕн Р.Ф.Федорова 1975 çулта Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ художникĕ, 1980 çулта Раççей Федерацийĕн тава тивĕçлĕ художникĕ, 1986 çулта Раççей Федерацийĕн халăх художникĕ ятсене панă. Пирĕн ентеш 1986 çулта Чăваш Енĕн К.В.Иванов ячĕпе хисепленекен Патшалăх премине илме тивĕçлĕ пулнă.
2008 çулта аслăчаксем хăйсен паллă ентешне «Ялăн хисеплĕ çынни» ятпа чысланă.
Пултаруллă та талантлă ÿнер ăсти Р.Федоров пирĕнтен ĕмĕрлĕхех уйрăлса кайрĕ. Вăрмар район халăхĕшĕн çакăн пек паллă ентеш-ÿнерçĕ ĕмĕрлĕхех пурнăçран уйрăлса кайни пысăк çухату. Унăн ячĕ ĕмĕрех асра юлĕ.
«Хĕрлĕ ялав» хаçат редакцийĕ.
